Nauka przez doświadczanie

Zakłada się, że ludzie dużo aktywniej przyswajają wiedzę w sytuacji, kiedy samodzielnie mogą coś zrobić, obserwując efekty swoich działań. Warto mieć świadomość, że uczenie się przez doświadczenie ma swoje zastosowanie w takich obszarach jak:

• sprawne i umiejętne rozwiązywanie pojawiających się problemów;
• podejmowanie działań w obszarze projektowym;
• prowadzenie treningu zawodowego;
• systematyczne powtarzanie tego wszystkiego, co udało się wcześniej opanować i nauczyć;
• budowanie zespołu i organizowanie pracy zespołowej;
• prowadzenie rozwoju zarówno osobistego, jak i zawodowego;
• organizowanie wypoczynku;
• organizowanie edukacji nieformalnej;
• wprowadzanie zmian społecznych;
• planowanie edukacji przez przygodę.

Edukacja przez doświadczenie ma miejsce w sytuacji, kiedy dana jednostka wykonuje jakieś zadanie, które wywołuje u niej refleksję. Następnie dochodzi do przeprowadzenia krytycznego podsumowania, wyciągnięcia wniosków i wcielenia w życie wyniku przeprowadzonych działań. Dzięki temu dochodzi do zrozumienia zachowania własnego i innych ludzi świata. 

Najważniejsze w tym obszarze staje się to, aby zawsze doprowadzać podejmowane przez siebie działanie do końca. Daje to wówczas możliwość przyjrzenia się z oddali wszystkim zdarzeniom mającym miejsce w trakcie dochodzenia do konkretnych wniosków. Należy sprawdzić, czy wydarzyło się coś, co mogło zaskoczyć osoby biorące udział w aktywnym zdobywaniu wiedzy poprzez działa-
nie. 

Rys. 1. Cykl Kolba. Źródło: http://stop-klatka.org.pl/wp-content/uploads/2015/06/Uczenie-si%C4%99-przez-do%C5%9Bwiadczenie-prezentacja-pl.pdf

Nauczyciel dający uczniom możliwość uczenia się przez doświadczenie powinien wykorzystać różnorodne metody i formy pracy sprzyjające refleksji i wyciąganiu odpowiednich wniosków. Do tego celu można wykorzystać takie działania, jak:

• wykonywanie odpowiednich rysunków oraz opowiadanie o tym, co udało się narysować;
• prowadzenie rozmów/wymiany zdań w małych grupach – najpierw 3–4-osobowych, potem 6–8-osobowych, a na końcu na forum klasy, żeby podzielić się zebranymi spostrzeżeniami i doświadczeniami;
• oglądanie zdjęć lub czytanie notatek ze swoich doś­wiadczeń oraz opisywanie poszczególnych etapów ich prowadzenia;
• zadawanie pytań uczniom przez osobę prowadzą­­cą zajęcia;
• tworzenie pamiętnika, bloga itp.;
• zbieranie pamiątek i prowadzenie dokumentacji z prowadzonych doświadczeń;
• pisanie listów od siebie do samego siebie;
• odgrywanie scenek, zabaw pantomimicznych;
• stwarzanie wyjątkowej atmosfery poprzez zapewnianie ciszy w grupie, ciemności, możliwości, żeby pobyć w samotności. 

Jakie aktywności dają uczniom możliwość doświadczania? 

W zasadzie każde, które są prawidłowo prowadzone. Może to być udział w grach zespołowych, ćwiczeniach, rozwiązywanie niestandardowych zadań. Można wykorzystać tutaj również takie metody jak odgrywanie ról, prowadzenie dyskusji, oglądanie filmu, a nawet wypełnianie kwestionariusza. Zadaniem nauczyciela staje się w tym obszarze zaciekawienie uczniów i wytłumaczenie im bardzo dokładnie, co mają robić. Jak zajęcia można przeprowadzić?

Budowanie doświadczenia – nauczyciel zaprasza uczniów na środek sali i prosi o to, aby przez pięć minut opowiadali o sobie. Mogą dzięki temu doświadczyć różnorodnych emocji związanych z tym, jak to jest występować publicznie. Wystąpienia można nagrywać i wracać do nich systematycznie.

Szukanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego robi się takie ćwiczenie – nauczyciel powinien zadać to pytanie na forum i posłuchać, co uczniowie mają do powiedzenia na ten temat. W ten sposób szuka się uzasadnienia do zastosowania wiedzy teoretycznej w prakt...