Pierścienie Lieseganga

Samoorganizacja

Samoorganizacją lub inaczej samoporządkowaniem (chociaż tą drugą nazwą w niektórych dziedzinach nazywa się także pokrewne, ale nieco inne procesy) nazywamy ogół zjawisk, w których elementy układu złożonego ulegają jakiemuś rodzajowi spontanicznego uporządkowania. Efektem jest powstanie zorganizowanych struktur przestrzennych lub korelacji przestrzenno-czasowych pod wpływem oddziaływań zachodzących pomiędzy samymi elementami układu, a także między układem a jego otoczeniem. 

Zjawiska samoorganizacji, chociaż do niedawna niedoceniane, są najwyraźniej powszechne w naturze i wydają się odgrywać doniosłą rolę w zróżnicowanych procesach. Tego rodzaju fenomeny możemy zaobserwować, zaczynając od skali molekularnej, kiedy pod uwagę bierzemy spójnie zachowujące się układy chemicznie, aż do kosmicznej – m.in. kształt pierścieni wokółplanetarnych (np. otaczających Saturna) lub rozmieszczenie galaktyk także są wynikiem pewnych rodzajów samoorganizacji. 

Biorąc pod uwagę układy biologiczne w odniesieniu do zjawiska samoorganizacji warto wspomnieć choćby o budowie wirusów. Jak wiemy, w najogólniejszym ujęciu pojedyncza jednostka strukturalna większości wirusów jest zbudowana z otoczki białkowej (czyli kapsydu składającego się z powtarzalnych podjednostek – kapsomerów), zamykaj...