„Oddzielnie będąc razem”, czyli kilka słów o sympatrycznej specjacji

Zrozumienie procesu pow­stawania gatunków (specjacji) ma fundamentalne znaczenie dla biologii. W kontekście biogeograficznym wyróżnia się dwa główne rodzaje specjacji. Do specjacji allopatrycznej może dojść w wyniku rozdzielenia barierą geograficzną populacji ancestralnej. Wówczas na skutek braku przepływu genów ewolucja rozdzielonych populacji będących pod wpływem zróżnicowanej presji selekcyjnej zaczyna przebiegać niezależnie, prowadząc finalnie do różnic fenotypowych i do izolacji rozrodczej pomiędzy nowo powstałymi gatunkami (Mayr 1963, Rice i Hostert 1993). Specjacja sympatryczna (sympatria – bycie w tym samym miejscu) to proces faworyzowania określonych genotypów w zróżnicowanym środowisku, mimo że populacja ancestralna nie jest rozdzielona przestrzennie i potencjalnie może dochodzić do rekombinacji pomiędzy osobnikami. 
Koncepcja specjacji sympatrycznej była długi czas kontrowersyjna ze względu na niejasne kryteria jej wyróżniania i na niedostateczne dowody empiryczne oraz założenia teoretyczne (Mayr 1963, Futuyma i Mayer 1980, Rice i Hostert 1993). Aby wyjaśnić istnienie różnych blisko spokrewnionych gatunków występujących na tym samym terenie, proponowano alternatywną hipotezę wtórnego kontaktu pomiędzy gatunkami powstałymi na drodze specjacji allopatrycznej (Mayr 1963). Celem pracy jest przedstawienie procesów warunkujących wystąpienie specjacji sympatrycznej, jej podstaw teoretycznych oraz dowodów empirycznych. 

Kryteria wyróżniania specjacji sympatrycznej 

Prosta biogeograficzna dychotomia (allopatria/sympatia) nie oddaje w pełni złożoności realnych zjawisk biologicznych, stąd precyzyjne zdefiniowanie kryteriów wyróżniania specjacji sympatrycznej nie jest łatwe (Fitzpatrick i współaut. 2008). Poza wspomnianym wyżej biogeograficznym kontekstem specjacja sympatryczna rozpatrywana jest też w ramach genetyki populacyjnej odwołującej się raczej do panmiksji (losowego krzyżowania się osobników) w obrębie ancestralnej populacji niż do fizycznego usytuowania populacji w przestrzeni (Gavrilets 2003, Bolnick i Fitzpatrick...