Porosty – potrzebujemy ich, choć nie zauważamy

Młodzi naukowcy piszą

Porosty są grupą organizmów żywych tylko w niewielkim stopniu obecną zarówno na szkolnych zajęciach, jak i w czasopismach czy literaturze popularnonaukowej. Wielu ludzi właściwie nie wie, że istnieją, ani nie potrafi powiedzieć, czym są i gdzie je można znaleźć.

Tymczasem, jakby na przekór zbiorowej świadomości, można je zobaczyć dosłownie wszędzie: na korze drzew w parku, na betonowym krawężniku, na polnym kamieniu, a nawet w tak zaskakujących miejscach, jak powierzchnia listków niektórych mszaków. Istnieją poważne przesłanki do tego, że w ordowiku i sylurze, gdy rośliny dopiero nieśmiało wychodziły na ląd w postaci niskich zarośli rynio- czy psylofitów, to właśnie praporosty tworzyły wysokie na 9 m pnie Prototaxites i były tym samym pierwszymi tak dużymi organizmami lądowymi. I jakby na przekór temu niedocenieniu przez ludzi porosty mogą się okazać grupą ekologiczną kluczową dla czegoś, co jest ważne dla każdego człowieka, niezależnie od jego wykształcenia, stanu posiadania czy wiedzy, a mianowicie dla zdrowia. Porosty pozwalają bowiem każdemu, nawet komuś, kto się na nich nie zna i nie potrafi odróżniać ich gatunków... zmierzyć przy ich pomocy jakość powietrza!

POLECAMY

Fot. 1. Porosty skorupiaste ściśle przylegają do podłoża, pokrywając je przypominającą tynk lub farbę warstwą. Na zdjęciu gołoborze na zboczu Szrenicy w Karkonoszach pokryte plechami Rhizocarpon geographicum. Fot. R. Samborski

Porosty jako doskonałe bioindykatory

W przeciwieństwie do roślin porosty nie pobierają wody z podłoża. Pobierają ją z powietrza całą powierzchnią plechy. Stwarza to dla nich wielkie niebezpieczeństwo: o ile obecność zanieczyszczeń, np. tlenkami siarki, azotu czy benzo(a)pirenem jest znośna dla roślin, gdyż woda docierająca do ich korzeni jest już wstępnie przefiltrowana przez glebę, a ścisła tkanka okrywająca tworzy fizyczną barierę dla szkodliwych związków chemicznych, porosty takiej ochrony nie mają. Powietrze wraz z zawartymi w nim zanieczyszczeniami swobodnie wnika do wnętrza plechy i zabija najpierw glony, bardzo wrażliwe np. na zmianę pH. Tym samym grzyb traci swoje źródło pożywienia i umiera. Oczywiście są tak...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów



Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy