W 1735 r. Karol Linneusz – ojciec taksonomii i systematyki – rozpoczął projekt mający na celu sklasyfikowanie i opisanie wszystkich organizmów na Ziemi. Myślę, że nie spodziewał się wtedy, że dziś, po ponad 250 latach, jego dzieło będzie kontynuowane, a zaskakiwać ludzi będą nie tylko nowe owady czy skorupiaki, ale także nasi najbliżsi kuzyni, czyli ssaki… i nie jest tu mowa o wymarłych ssakach kopalnych, ale tych cieszących się życiem w słabo poznanych zakamarkach naszej planety. Wystarczy zajrzeć na strony czasopism, takich jak Zootaxa (http://www.mapress.com/j/zt/) czy ZooKeys (http://zookeys.pensoft.net/), aby się przekonać, że jesteśmy zasypywani nowymi gatunkami, a wśród nich trafiają się nasi futrzaści kuzyni – oto krótka lista tych dziwaków!
Autor: Krzysztof Zawierucha
Jest pracownikiem Zakładu Taksonomii i Ekologii Zwierząt na Wydziale Biologii UAM w Poznaniu. Poza UAM odbył staże naukowe w innych ośrodkach jak np. Instytucie Zoologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, British Antarctic Survey w Cambridge czy Institute of Animal Physiology and Genetics w Czechach. Interesuje się funkcjonowaniem ekosystemów glacjalnych, a w szczególności różnorodnością, ekologią oraz dyspersją niesporczaków czyli największych zwierząt żyjących na arktycznych i antarktycznych lodowcach. Podążając za swoimi zainteresowaniami odwiedził Spitsbergen, Grenlandię, Islandię, Pireneje, Alpy oraz Kaukaz.
Krzysztof jest laureatem konkursu FameLab. Jako popularyzator nauki pisuje dla portali popularno-naukowych, daje wykłady na temat wypraw oraz procesów biologicznych i różnorodności życia na lodowcach, a także prowadzi bloga glacier&polar life.
Regiony polarne charakteryzują się surowym klimatem związanym z niskimi temperaturami, pokrywą śniegu przez znaczną część roku, a także krótkim okresem lata. Jednak pomimo tych, jakby mogło się wydawać niesprzyjających warunków, istnieją pewne lądowe oazy z wysoką różnorodnością i biomasą roślin, a także wysoką liczebnością fauny lądowej. Poza lodowcami oraz pasmami górskimi ze szczytami pokrytymi śniegiem w Arktyce, na zboczach górskich oraz wzdłuż wybrzeży możemy zobaczyć pasy bujnych, zielonych mszarników. Skąd te pasy intensywnej zieleni? Z odpowiedzią nadlatują ptaki, które zapewniają intensywny puls składników odżywczych do ekosystemów lądowych w trakcie krótkiego lata polarnego. Jak to działa? Przeczytajcie.
Mikroorganizmy zdominowały wszystkie dostępne siedliska na naszej planecie. Możemy je znaleźć w mroźnych regionach polarnych, wysokich pasmach górskich, kopalniach, głębinach oceanów. Żyją też w miejscach, które na pierwszy rzut oka wydawałyby się niezasiedlone przez żadne organizmy, jak jeziora ukryte w lodowcach izolowane nawet 5 mln lat od środowiska czy skały – tak, skały! Endolity to grupa organizmów żyjących wewnątrz skał. Coraz więcej słyszy się w mediach na temat lodowców na biegunach Marsa czy oceanów przykrytych grubą warstwą lodu na księżycu Jowisza – Europie. Jakich analogii możemy się doszukać między tym, co żyje na Ziemi, i tym, co potencjalnie mogłoby żyć na pokrytym lodem Księżycu?
To, że na lodowcach możemy znaleźć kolorowe glony czy mikroskopijne zwierzęta właściwie nikogo już nie dziwi. Najnowsze publikacje donoszą o kolejnych grupach organizmów żyjących na, w lub pod lodowcami. Niestety większości tych organizmów nie zobaczymy gołym okiem ze względu na ich mikroskopijną wielkość. Ale w pewnym regionie świata są lodowce zasiedlane przez czarne, obłe i wydłużone robaki będące przedstawicielami makrofauny, czyli zwierząt, które możemy zobaczyć bez użycia lupy. Należą one do grupy skąposzczetów, tej samej, której przedstawiciele żyją także w naszych ogródkach. Z tym że te z regionów polarnych żyją tylko na lodowcach Ameryki i Azji, zasiedlają wnętrze lodu i pojawiają się na powierzchni lodowców zwykle nocą. Science fiction? Zapraszam do zapoznania się ze zwierzętami, które żyją w lodzie, a wyprawa do wnętrza lodu to dla nas to samo co wyprawa na inną planetę.