Problemy z uniwersalną definicją gatunku
Obecnie istnieje około 20 definicji gatunku. Każda z nich zawiera liczne wyjątki, co odzwierciedla skalę złożoności zagadnienia. Do podstawowych problemów w definiowaniu uniwersalnego pojęcia gatunku należą:
POLECAMY
- trudności w określeniu jednoznacznych kryteriów dla wszystkich organizmów, np. czy ważniejsze są różnice morfologiczne, czy niekrzyżowanie się przedstawicieli różnych gatunków;
- ustalenie granic między gatunkami;
- określenie zmienności cech w populacjach w czasie i w przestrzeni.
Obecnie najpopularniejsze są dwie definicje: morfologiczna i biologiczna. Definicja morfologiczna, zwana tradycyjną, przez wielu taksonomów uważana jest za najważniejszą. Gatunki w ten sposób zidentyfikowane mają swoją dwuczłonową nazwę łacińską i opisane są w kluczach. Każdy gatunek można zidentyfikować w terenie. Definicja ta jednak nie ma zastosowania w całym świecie biologicznym, kłopotliwe są gatunki, przeważnie pokrewne, charakteryzujące się dużym podobieństwem i dużą plastycznością morfologiczną oraz przypadki, gdzie osobniki tego samego gatunku mogą przybierać różne formy w zależności od środowiska, w którym żyją. Tak jest na przykład u rzęśli (rodzaj Callitriche). Rzęśle są roślinami wodnymi. W wodzie płynącej pod wodą wykształcają długie liście, w miejscach, gdzie woda stoi, wytwarzają liście jajowate, a na powierzchni wody rośliny przybierają kształt rozetki z jajowato-łopatowatymi liśćmi. Dla osoby, która nie zna rzęśli, formy te wyglądają jak różne gatunki.
Drugą ważną definicją gatunku jest tak zwana biologiczna koncepcja gatunku zaproponowana przez Ernesta Mayra w 1942 r. Definicja ta jest oparta na kryterium możliwości krzyżowania się osobników w warunkach naturalnych i wydania płodnego potomstwa. Mówi, że gatunek to wszystkie populacje, z których osobniki potencjalnie mogą się ze sobą krzyżować i dają płodne potomstwo. Jednak i ta definicja nie jest uniwersalna, gdyż wiele morfologicznych gatunków może się ze sobą krzyżować, dając płodne potomstwo. Przykładem mogą być niedźwiedzie. W warunkach naturalnych spotyka się płodne mieszańce niedźwiedzia polarnego z grizlly, albo grizlly z brunatnym. Ze względu na zagrożenie utraty czystości gatunków, co według taksonomów jest niekorzystne, mieszańce niedźwiedzi są odstrzeliwane. Dla biologicznej koncepcji gatunku problemem są też gatunki kop...
