Czy zwierzęta mogą być wykorzystane w biotechnologii i medycynie?

Biotechnologia i medycyna

Czy wiecie, że wokół nas istnieje wiele organizmów, które mogą być masowo wykorzystywane m.in. do zwalczania „owadów kłopotliwych”, czyli szkodników, a nawet leczenia ludzi i zapobiegania chorobom? Fakt ten potwierdzają nagrody Nobla z dziedziny medycyny i fizjologii przyznane w 2015 roku. Jedna z nich dotyczyła wykorzystania Avermectinu, czyli produktu ubocznego metabolizmu bakterii glebowych (Streptomyces avermitilis), w leczeniu i profilaktyce walki z pasożytami, szczególnie w krajach tzw. trzeciego świata. Z kolei drugą nagrodę przyznano za odkrycie i opisanie Artemisininu, substancji izolowanej z Bylicy pospolitej (Artemisia vulgaris) w walce z malarią. Rośliny od lat są znane w medycynie tradycyjnej i nie tylko, z kolei bakterie w ostatnich dekadach zyskały sławę dzięki ich wykorzystaniu w leczeniu chociażby problemów z układem pokarmowym. A co ma nam do zaoferowania kolejne królestwo — Animalia? Bez wątpienia najstarszym zwierzęcym lekarzem jest pijawka lekarska (Hirudo medicinalis), która w swojej ślinie ma dwie substancje, a mianowicie hirudynę (zapobiega krzepnięciu krwi) oraz histaminę (rozszerza naczynia krwionośne). Co z innymi?

Lekarstwa na bazie jadu

Słysząc słowo „jad” większość z nas ma przed oczami węże, skorpiony, ukąszenia, ból, a ci z naprawdę czarnymi myślami nawet śmierć. Niektóre rodzaje jadu podnoszą ciśnienie i przyspieszają pracę serca, inne spowalniają tętno, jeszcze inne uśmierzają ból. Kilku naukowców już dawno zwróciło na to uwagę i wpadło na pomysł, że można spróbować stworzyć lekarstwa o ściśle określonym działaniu na bazie peptydów zawartych w jadzie różnych gatunków zwierząt. Tak na przykład powstał lek Captopril, powszechnie zażywany przez osoby z nadciśnieniem tętniczym, po zawałach serca czy mających problemy z niewydolnością krążenia. Lekarstwo powstało na bazie jadu żararaka (Bothrops jararaca), czyli jednego z najbardziej niebezpiecznych węży Ameryki Południowej. 
Z kolei jad helodermy arizońskiej (Heloderma suspectum), gada żyjącego w Ameryce Północnej został z sukcesem wykorzystany w leczeniu cukrzycy. Substancja znajdująca się w jadzie jaszczurki (eksenatyd) przyspiesza uwalnianie insuliny w jelitach. Wykorzystuje się ją w produkcji lekarstwa Byetta. Kolejnym ciekawym przykładem wykorzystania jadu w produkcji leków są ślimaki morskie z rodzaju Conus, znane wszystkim pod zwyczajową nazwą stożków. Dokładnie mowa tutaj o tzw. magicznym ślimaku (Conus magus), który żyje na dnie mórz Australii i Azji. Zikonotyna to peptyd znajdujący się w jadzie ślimaka, który został wykorzystany do pr...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów



Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy