Kiedy naszą planetę przykrył lód

Ślady tych odległych wydarzeń zapisane są na każdym kontynencie, rozbudzają wyobraźnię naukowców, takich jak geolodzy, glacjolodzy, a nawet biolodzy. Dla tych ostatnich jest to niezwykła gratka pozwalająca puścić wodze fantazji i zatopić się w pytaniach na temat odległych wydarzeń prekambryjskich i ich implikacji dla późniejszej eksplozji życia.

Okresy wielkich zlodowaceń

Zlodowacenie, o którym najczęściej wszyscy słyszymy, to najbardziej współczesne zlodowacenie plejstoceńskie. To niedawne zlodowacenie wraz z jego poprzednikami z fanerozoiku to właściwie jakieś karykatury tego, co miało miejsce we wcześniejszym eonie – proterozoiku. To właśnie w tym okresie trwającym od 4,5 mld do 560 mln lat temu doszło do największych w historii naszej planety zlodowaceń. Wielu paleontologów postrzega prekambr (czas przed 560 mln lat temu) jako okres mało atrakcyjny pod kątem badawczym, nie ma zapisu kopalnego z roślinami i zwierzętami… właściwie nuda. Z drugiej strony istnieje obóz dzielnie walczący i postulujący za tym, że za kształtowanie ewolucji roślin i zwierząt odpowiadały właśnie wydarzenia prekambryjskie. Ale zacznijmy od początku. Około 2,4 mld lat temu na Ziemi pojawiają się organizmy, którym zawdzięczamy magiczny pierwiastek zawarty w powietrzu – tlen. Cyjanobakterie, nazywane także sinicami, były pierwszymi organizmami fotosyntetyzującymi, które rozpoczęły redukcję gazów cieplarnianych w atmosferze do tego stopnia, że planeta zaczęła się ochładzać. Warto przy tym podkreślić, że w tym okresie ilość promieniowania słonecznego docierającego do Ziemi była mniejsza o ok. 25%, dlatego też nawet mała redukcja gazów szklarniowych przez sinice, głównie metanu, doprowadziła do pierwszego globalnego zlodowacenia. Okres ten jest również ważny, ponieważ wielka oksydacja, czyli ówczesna produkcja tlenu na Ziemi, doprowadziła do wielkiego wymierania organizmów beztlenowych. Okres...