Niesamowite ciało pszczoły

Lot trzmiela

Zdolność do lotu aktywnego u owadów wykształciła się 350 mln lat temu, czyli 90 mln lat wcześniej niż u kręgowców. Owady są też jedną z czterech grup zwierząt, które w ogóle oderwały się od ziemi. Pozostałe to oczywiście ptaki, ssaki (nietoperze) i wymarłe gady (pterozaury). Na tej krótkiej liście nie znajdują się zwierzęta, których lot jest bierny, szybowcowy, takie jak lotokoty czy ryby z rodziny ptaszorowatych.
Ponadto u owadów zdolność do lotu ewoluowała tylko raz – wszystkie gatunki, które potrafią lub potrafiły latać, mają jednego przodka (wskazuje na to podstawowe żyłkowanie skrzydeł). A ponieważ lot daje dużą przewagę ewolucyjną, to aż 98% gatunków owadów może (lub kiedyś mogło) aktywnie przemieszczać się w powietrzu. Mimo to mechanika owadziego lotu do niedawna nie była dokładnie poznana i może dlatego od ponad stu lat po świecie krąży pewien mit…
Prawdopodobnie słyszeliście, że „fizyka mówi, że trzmiel nie może latać, ale o tym nie wie – więc lata”. To stwierdzenie byłoby prawdziwe, gdyby trzmiele (należą one do rodziny pszczołowatych) szybowały jak papierowe samolociki. Rzeczywiście przy takiej mechanice lotu owad ten miałby za małą powierzchnię nośną skrzydeł w stosunku do masy ciała. Sprawa jest jednak bardziej skomplikowana. 

Dokładne analizy ruchu skrzydeł pszczół miodnych podczas lotu (mechanizm dotyczy całej rodziny pszczołowatych) wykazały, że nie poruszają się one prosto jak winda, w górę i w dół, lecz czubek pierwszej pary skrzydeł zatacza w powietrzu poziome ósemki (lub symbole nieskończoności). Dzięki temu na krawędzi natarcia skrzydeł powstają wiry niskiego ciśnienia, co z kolei pozwala na wytworzenie na górnej powierzchni skrzydła podciśnienia, a na dolnej – nadciśnienia. A przecież właśnie dzięki takiemu rozkładowi ciśnień ptaki czy samoloty unoszą się w powietrzu. 
Mechanizm działania pszczelich skrzydeł jest trudny do odtworzenia w warunkach laboratoryjnych. Wiedzą o tym naukowcy, próbujący stworzyć roboty latające jak pszczoły, tzw. entomoptery. Jeśli jesteście zainteresowani szczegółami technicznym...