Dział: Temat numeru
Proces prowadzący do powstania nowego genu zawsze fascynował biologów. Jest to interesujące zagadnienie, m.in. dlatego, że nowe geny mogą przyczyniać się do powstania nowych adaptacyjnych cech ewolucyjnych, specyficznych cech fenotypowych, które będą indywidualne dla gatunku czy ogólnie wpływać na różnorodność.
Są małe, niepozorne i na pierwszy rzut oka skonstruowane bardzo prymitywnie – a jednak w ciałach owadów kryją się rozwiązania anatomiczne, które wprawiają w zachwyt zarówno biologów, jak i fizyków. W artykule opowiem o elementach ciała pszczoły miodnej (o jej anatomii i fizjologii napisałam książkę razem z profesor Anetą Strachecką), które sprawiają, że jest ona w stanie chodzić po każdej powierzchni (przewyższa tym samym gekona), latać niezwykle sprawnie i bezpiecznie, ale również żądlić aparatem, który wcale nie jest prostą igiełką.
Zmiana klimatu jest jednym z najpoważniejszych wyzwań, z jakimi przyszło się mierzyć ludzkości. Po raz pierwszy odpowiedzialne za nią są nie tylko naturalne procesy, ale przede wszystkim człowiek. Przyszłość naszej planety spoczywa szczególnie w rękach młodego pokolenia, które będzie rozwijać kariery i zakładać rodziny w zupełnie innym świecie niż ten, który znamy. Właśnie dlatego istotny jest nasz głos i działania. Żeby doprowadzić do realnych zmian, należy połączyć społeczną walkę, taką jak strajki czy kampanie, z odkrywaniem nowych technologii i nakierowywaniem świata nauki na problem zmiany klimatu.
Syntetyczne polimery pojawiły się pod koniec XIX w., ok. 1860 r., ale dopiero w latach 50. XX w. rozpoczęło się globalne zainteresowanie plastikiem. Ze względu na niskie koszty produkcji, lekkość, wytrzymałość czy odporność na korozję, tworzywa sztuczne są szeroko stosowane na całym świecie. W artykule odpowiemy na pytania, gdzie możemy spotkać dziś drobinki plastiku w przyrodzie oraz jaki mają wpływ na rośliny, zwierzęta i życie człowieka.
Organizmy żywe wykazują spektakularną różnorodność, jeśli chodzi o systemy rozmnażania. Może dochodzić do zapłodnienia krzyżowego lub samozapłodnienia (skrajna forma chowu wsobnego). Istnieją też takie, które mają mieszany system kojarzenia się.
Svante Pääbo, laureat zeszłorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny, jest pionierem analiz DNA prehistorycznych ludzi. Zespół w Instytucie Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Lipsku w Niemczech, który profesor Svante Pääbo stworzył, zsekwencjonował jako pierwszy genom neandertalczyka i zidentyfikował nową grupę prehistorycznych ludzi z Jaskini Denisowej, zwanych denisowianami, na podstawie DNA pochodzącego z kawałka kości palca wielkości winogrona.
Główną modyfikacją epigenetyczną jest metylacja DNA, która jest jedną z najtrwalszych modyfikacji i jest silnie zaangażowana w fizjologiczną kontrolę ekspresji genomu. Wśród innych modyfikacji epigenetycznych można wyróżnić: regulację przez niekodujące RNA, interferencję RNA – związaną z potranskrypcyjną regulacją genów, remodelowanie chromatyny zależne od ATP i potranslacyjne modyfikacje histonów. Każda modyfikacja epigenetyczna inaczej zmienia wzór ekspresji genów.
Delfiny oraz inne stworzenia zamieszkujące morza, oceany i rzeki od starożytności były przedmiotem wciągających opowieści żeglarzy i odkrywców. Prawdziwe obserwacje zwierząt morskich stanowiły mniej lub bardziej solidną bazę do barwnych relacji z podróży, w które złaknione opowieści szczury lądowe bezkrytycznie wierzyły.
Według danych przedstawionych przez Światową Organizację Zdrowia choroby nowotworowe stanowią obecnie drugą przyczynę śmierci ludzi na świecie, zaraz po chorobach układu krążenia. W związku z rosnącą liczbą zachorowań na różnego typu nowotwory niezwykle istotny staje się aspekt doboru jak najskuteczniejszej terapii dla danego pacjenta, tak zwana terapia spersonalizowana.
