Jak porównać dwa gatunki albo jak sprawdzić, jak dziedziczą się ich cechy? Skąd czerpać informacje o organizmach żywych? Odpowiedź na wiele tego typu pytań uzyskać można dzięki analizie informacji genetycznej zawartej w genomach. W którym jednak miejscu w genomie szukać interesujących nas informacji? Naukowcy często wykorzystują w tym celu markery genetyczne, czyli różnego typu cechy organizmu pozwalające na określenie jego genotypu.
Dział: Temat numeru
Ta niewielka wyspa mieści w sobie cały przekrój cudów przyrody: wodospady, lasy deszczowe, wyjątkową faunę i florę, turkusowe laguny, najwyższy punkt Oceanu Indyjskiego Piton des Neiges oraz jeden z najaktywniejszych wulkanów na planecie — Piton de la Fournaise. Warta uwagi jest również kultura oraz kuchnia kreolska. Każdy znajdzie tam coś dla siebie.
Dlaczego seks istnieje? Dlaczego jest tak rozpowszechniony (choć nie jest uniwersalny)? Z jednej strony obserwujemy powszechność występowania rozmnażania płciowego, a z drugiej widzimy, jakie koszty ponosi organizm w związku z tym procesem. Rodzi to podstawowy paradoks biologii ewolucyjnej (paradoks seksu).
Taksonomia to niewątpliwie podstawowa i jedna z najstarszych dziedzin biologii utożsamiana często z systematyką. Taksonomia zajmuje się klasyfikowaniem organizmów oraz techniką wyróżniania i opisywania gatunków, m.in. wskazaniem cech diagnostycznych, na podstawie których można ustalić przynależność gatunkową poszczególnych okazów roślin, zwierząt czy grzybów. Prawidłowe oznaczenie gatunku jest kluczową sprawą w wielu badaniach, jest konieczne, aby odróżnić na przykład rośliny lecznicze od trujących, rozpoznać organizmy chorobotwórcze czy odróżnić gatunki pospolite od bardzo rzadkich i cennych dla danego regionu w celu ich ochrony. Jednak pewne grupy organizmów, jak bakterie, pierwotniaki, glony, grzyby mikroskopijne, niektóre pajęczaki, np. roztocza, czy mszaki są trudne do rozpoznania na podstawie cech morfologicznych.
Za oknem zima, a wielu z nas w tym momencie marzy o rozgrzewającym letnim słońcu, o jego promieniach przenikających do najniższych warstw lasu przez ulistnione konary drzew. O tych samych promieniach wybudzających nas z krótkiej nocy i bocianach zdobywających pokarm na podmokłych łąkach, nad którymi rozbrzmiewają donośne piosenki skowronków. Wiele osób marzy wreszcie o tym, aby zobaczyć to wszystko, mając na sobie tylko sandały, przewiewne spodenki, podkoszulek z fajnym wzorem i czapkę z daszkiem ochraniającą głowę przed słońcem.
Na amerykańskim uniwersytecie Cornella znajduje się jedna z większych kolekcji zarejestrowanych głosów ptaków (Macaulay Library). Jedno z nagrań to głos małego ptaka, samca lasówki żółtej (Vermivora bachmanii), gatunku znanego z południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych. Zarejestrowano pieśń godową samca, który przywoływał samiczkę. Jego wysiłki były bezskuteczne, ponieważ pozostał ostatni na Ziemi.
Wzrost zachorowalności na choroby cywilizacyjne niejako wymusza w dzisiejszych czasach wyjście nowoczesnych technologii molekularnych naprzeciw medycynie.
Umbrella species, termin stosowany w ochronie przyrody, w języku polskim oznacza gatunek parasolowy (również osłonowy, tarczowy). Monitorowanie reakcji gatunku parasolowego na zmiany zachodzące w siedlisku oraz podejmowanie działań przeciwdziałających jego zanikaniu pozwala chronić inne gatunki z nim współwystępujące oraz środowisko (Pullin 2005). Przykładem gatunku parasolowego jest chomik europejski Cricetus cricetus (L. 1758), ssak z rzędu gryzoni (Rodentia) żyjący na polach uprawnych (Kayser, Stubbe 2003). Na granicy zasięgu, w Alzacji, postuluje się, aby chomikowi nadać status gatunku flagowego (and. flagship species), swoistego ambasadora reprezentującego określony habitat lub problem, np. związany z pogarszającą się jakością środowiska (O’Brien 2015).
Kiedy 13 maja 1983 roku na torfowisku Lindow w Anglii znaleziono ciało kobiety, podejrzenia padły na lokalnego recydywistę Petera Bardta, którego żona zaginęła 20 lat wcześniej. Mężczyzna natychmiast przyznał się do zamordowania kobiety i ukrycia zwłok na torfowisku. Jednak dokładniejsze badania pozwoliły stwierdzić, że znalezione na torfowisku zwłoki były o dwa tysiące lat starsze od ciała pani Bardt. Dziś znalezione szczątki określane są jako „Kobieta z Lindow” (Mail & Guardian 1998). Można je oglądać w muzeum i są tylko jednym z wielu przykładów naturalnych mumii, które znajdowane są co jakiś czas na torfowiskach Europy. Torfowiska kryją w sobie o wiele więcej różnorodnych skarbów historii.
Wśród stóp wyróżnić możemy stosowaną od wieków jednostkę miary, stopę podatkową, stopę, która jest swego rodzaju przyczepem do podłoża niektórych mięczaków, stopę będącą końcowym odcinkiem odnóży stawonogów lub w końcu obwodowy odcinek kończyny miednicznej (autopodium posterius) większości kręgowców, w tym ssaków – których to stopa jest tematem niniejszego artykułu.
W 1994 r. we Francji w broszurze opublikowanej przez pszczelarzy zacytowano Alberta Einsteina: „Gdy pszczoły wyginą, człowiekowi zostaną cztery lata życia”. To sugestywne zdanie i rzeczywisty problem, jakim jest masowe wymieranie gatunków, sprawiły, że żaden inny owad nie cieszy się tak wielkim zainteresowaniem jak pszczoła miodna (Apis mellifera). Chociaż Einstein nigdy nie wypowiedział przytoczonego zdania (a sam cytat jest błędny), to i tak warto poświęcić uwagę temu niezwykle ciekawemu gatunkowi owada ściśle związanemu z człowiekiem i jego historią.
Do historii przeszedł okrutny eksperyment amerykańskiego psychologa Harry'ego Harlowa nad potrzebą miłości u młodych zwierząt (Harlow, 1958). Badacz wykorzystał do badania młode małpki rezusy (Macaca mulatta) oddzielone od matki (fot. 5), aby udowodnić, że potrzeba bliskości matki jest równie ważna jak zaspokajanie ich potrzeb fizjologicznych. W swym eksperymencie stworzył dwie sztuczne matki, jedną drucianą, a drugą pokrytą miękkim materiałem. Okazało się, że niezależnie od tego,
który model matki był wykorzystywany do karmienia młodych, małpki większość czasu spędzały na „miękkiej matce”. Eksperyment ten dowiódł, że zapewnienie pożywienia nie jest ważniejsze od stworzenia młodym poczucia bezpieczeństwa, które w warunkach testu zapewniał dotyk miękkiego futerka. Obie badane grupy rezusów przybierały na wadze podobnie, jednak grupa karmiona przez drucianą matkę miała częściej problemy gastryczne. Po zakończeniu eksperymentu małpki wykazywały również zaburzenia o charakterze psychicznym. Choć Harry Harlow poszerzył wiedzę o psychice młodych osobników oraz o skutkach odseparowania ich od matek, sposób przeprowadzenia eksperymentu wzbudza wiele kontrowersji. Wykorzystywane do eksperymentu małpki są zwierzętami socjalnymi, a w czasie trwania eksperymentu młode osobniki zamknięto w komorach odseparowanych od wszelkich bodźców zewnętrznych. Ponadto małpki te w wielu cechach przypominają ludzi, np. rozpoznają swoje odbicie w lustrze. Rozpoczęto walkę o zaprzestanie wykorzystywania małp do eksperymentalnych badań laboratoryjnych.