Gleba jako środowisko życia mikroorganizmów

W 15-centymetrowej warstwie gleby, na powierzchni jednego hektara, znajduje się 1,5–7,2 t biomasy mikroorganizmów – bakterii, grzybów, glonów, sinic oraz pierwotniaków. Najwięcej mikroorganizmów znajduje się w profilu 10 cm od powierzchni oraz w ryzosferze (wokół korzeni roślin). Najczęściej występującymi grzybami są gatunki z rodzajów: Aspergillus, Mucor, Penicillium, Trichoderma, Acremonium, Candida, Rhizopus, Chrysosporium. Spośród bakterii powszechnie występują Azotobacter, Xanthomonas, Agrobacterium, Sarcina, Pseudomonas, Bacillus, Arthrobacter, Corynebacterium, Brevibacterium, Serratia, promieniowce rodzajów Actinomyces, Nocardia, Streptomyces. Większość mikroorganizmów pełni pozytywną rolę w środowisku glebowym. Bez ich udziału niemożliwe byłoby życie na Ziemi.

Pozytywna rola mikroorganizmów glebowych:

• tworzą strukturę gleby;
• prowadzą do rozkładu materii organicznej i uwalniają do otoczenia pierwiastki biogenne, takie jak węgiel, azot, fosfor, siarka i in.;
• uruchamiają nieprzyswajalne formy pierwiastków;
• wiążą toksyczne substancje, np. metale ciężkie (rtęć, arsen, kobalt, cynk);
• mogą przeprowadzać proces detoksyfikacji gleby, poprzez rozkład nadmiaru detergentów, pestycydów i innych substancji skażających środowisko;
• chronią system korzeniowy roślin przed patogenami;
• produkują metabolity wtórne, takie jak antybiotyki, wodorocyjanki; 
• biorą udział w promowaniu wzrostu roślin poprzez wydzielanie enzymów i hormonów wspomagających wzrost roślin oraz wydzielają siderofory ułatwiające wiązanie żelaza, jak również chronią przed patogenami.

Kwasy organiczne i nieorganiczne produkowane przez mikroorganizmy (np. kwas siarkowy) powodują rozpad i rozpuszczanie się trwałych związków mineralnych: potasowych, wapniowych, magnezowych, krzemowych i żelazowych. Metabolity bakteryjne o charakterze śluzu, strzępki grzybów i promieniowców oraz tworzone przez mikroorganizmy związki humusowe spajają niewielkie gruzełki gleby w większe agregaty. Stwarzają w ten sposób lepsze warunki fizyczne do rozwoju bakterii tlenowych i korzeni roślin, stabilizują glebę, przeciwdziałają erozji, zwiększają przewiet...