Motywowanie uczniów do nauki – jak to robić skutecznie?

Motywacja człowieka to zagadnienie znacznie bardziej złożone, niż mogło wydawać się klasycznym behawiorystom. Przekonanie, że nagrody będą skłaniały do powtarzania danych zachowań, a kary będą od nich odwodzić, jest tylko częściowo prawdą. W rzeczywistości muszą być spełnione różne warunki, od których zależy to, czy kara lub nagroda będą skuteczne. Efekt jest taki, że nie ma (niestety!) jednej uniwersalnej recepty motywacyjnej dla wszystkich – są jednak pewne reguły i wskazówki, które mogą znacznie ułatwić nam zadanie. Co jednak ciekawe, niektóre z nich, choć potwierdzone wieloma wynikami badań, kłócą się z obiegowymi opiniami.

Niuanse nagród i kar

Początkowo nagrody i kary były uważane za równe sobie narzędzia motywacyjne, jednak późniejsze badania wykazały, że kary są znacznie mniej skuteczne od nagród i mogą mieć wręcz niepożądane działanie. Ustalono m.in., że:

• zewnętrzna nagroda – jeśli jest atrakcyjna dla danej osoby (bardzo ważny warunek), motywuje do powtarzania danego zachowania (celem tego powtarzania jest przede wszystkim chęć ponownego zdobycia nagrody),
• zewnętrzna kara – jeśli jest dotkliwa dla danej osoby, może motywować albo do unikania niepożądanego zachowania, albo do realizowania go tylko wówczas, kiedy zagrożenie karą jest niewielkie (np. gdy nikt nie patrzy). Dodatkowo niekorzystnie wpływa na relację między karzącym a karanym.

Widać więc dwa ważne zagrożenia związane ze stosowaniem nagród i kar:

• nagradzanie spowoduje, że...