0
1193
Zrozumienie różnorakich procesów biologicznych – fizjologicznych, rozwojowych, ekologicznych – wymaga prowadzenia dokładnych, szczegółowych i powtarzalnych badań naukowych. Niezwykle istotne w tego typu badaniach jest korzystanie z odpowiedniego narzędzia i takim właśnie narzędziem jest organizm modelowy. W zależności od problematyki może być to mikroorganizm, organizm roślinny bądź zwierzęcy (co istotne – organizm inny niż człowiek). Zakłada się, że informacje, dane, teorie otrzymane dzięki wykorzystaniu takiego modelu będą mogły znaleźć zastosowanie do innych, często bardziej złożonych organizmów, głównie do człowieka.
National Institutes of Health – NIH, amerykańska instytucja rządowa, wymienia w wykazie z 1999 r. kilkanaście oficjalnych gatunków organizmów modelowych, a wśród nich m.in.: Drosophila melanogaster – muszkę owocową, Danio rerio – danio pręgowane, Caenorhabditis elegans – nicienia, Arabidopsis thaliana – rzodkiewnika pospolitego, Mus musculus – mysz domową czy Saccharomyces cerevisiae – drożdże piekarskie. Dzięki tak niewielkiej liczbie gatunków badaczom udało się (i udaje się nadal) poznać niezwykle ważne procesy, które właściwie są wspólne dla niemal wszystkich żyjących istot. A dlaczego te gatunki, a nie inne? Otóż istnieje szereg wymogów, które organizm musi spełniać, aby zasłużyć sobie na miano dobrego „modelu”. Jakie to cechy?
POLECAMY
Do najistotniejszych należą:
- niewielkie rozmiary fizyczne oraz genomowe;
- niskie koszty hodowli, utrzymania, transportu;
- krótki cykl życiowy;
- duża płodność;
- łatwość indukcji mutacji;
- podatność na modyfikacje genetyczne;
- dostępność szczepów standaryzowanych;
- posiadanie wysoce konserwatywnych sekwencji genomowych, które zostały zachowane w wyniku doboru naturalnego i zazwyczaj sięgają daleko wstecz w czasie ewolucyjnym;
- przydatność multidyscyplinarna, czyli zdolność dopasowania do różnych dziedzin badawczych, np. fizjologii, neurologii, genomiki, ewolucji;
- brak problemów natury etycznej.
Zanim przyjrzymy się nieco bliżej organizmom wymienionym na liście NIH, warto wspomnieć, że jednym z wcześniejszych organizmów służących celom badawczym była świnka morska. Przyczyniła się ona bardzo do poznania struktur anatomicznych (Marcello Malphighi), fizjologii układu oddech...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- ...i wiele więcej!
