To, że zęby służą do żucia, jest oczywiste. Jednak to niejedyna ich funkcja, gdyż także kształtują kinetykę fonacji, oddychania, utrzymują drożność dróg oddechowych czy wreszcie stanowią podstawę pionowych wymiarów twarzy. Zęby to także doskonały materiał badawczy dla odontologów sądowych i antropologów.
Autor: Anetta Lewandowska-Wosik
Biolog molekularny, pracuje w Zakładzie Genetyki na Wydziale Biologii UAM w Poznaniu.
Wewnątrz jąder komórkowych zarówno organizmów eukariotycznych, jak i prokariontów występują struktury będące formą organizacji materiału genetycznego, tzw. chromosomy, których główną funkcją jest przenoszenie tegoż materiału z pokolenia na pokolenie.
Pamięć jest jedną z głównych domen mózgu. To on koduje, przechowuje i odzyskuje informacje. Jego możliwości i pojemność są ogromne. Ludzki mózg składa się z około miliarda neuronów. Każdy neuron tworzy około 1000 połączeń z innymi neuronami, co daje ponad bilion połączeń. Neurony łączą się w taki sposób, że każdy z nich pomaga w przetwarzaniu wielu wspomnień na raz, wykładniczo zwiększając pojemność pamięci mózgu do około 2,5 petabajta – prof. Paul Reber, Northwestern University (2,5 petabajta = 2 500 000 gigabajtów).
O cukrze mówi się dużo, zarówno ze względu na to, że my, ludzie (jako ssaki), na ogół bardzo lubimy słodki smak, jak i ze względu na konsekwencje jego nadmiernego spożycia. OEDC i FAO (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa) prognozują, że globalne spożycie cukru z ok. 176 mln ton w latach 2022/2023 będzie wzrastało o ok. 1,4% rocznie, osiągając 196 mln ton do roku 2030! Największy wzrost ma dotyczyć krajów rozwijających się. W krajach rozwiniętych, w związku z większą świadomością zagrożeń wynikających z nadmiernej konsumpcji cukru, jego spożycie będzie wykazywało raczej tendencję malejącą. Alternatywą dla cukru są sztuczne, nieodżywcze substancje słodzące oraz słodkie związki naturalne.
Mutacje to jedna z głównych przyczyn różnorodności wśród organizmów. Niewielkie zmiany w materiale genetycznym mogą stanowić potężną siłę w procesie ewolucji.
Cząsteczka wody to tylko jeden atom tlenu i dwa atomy wodoru połączone wiązaniem kowalencyjnym. Budowa pozornie prosta, ale rola, jaką odgrywa, jest fundamentalna. Bez niej, podobnie jak bez powietrza czy promieniowania słonecznego, nie byłoby życia na naszej planecie.
Ostatnie lata to okres bardzo dużej popularności napojów energetycznych, izotonicznych, witaminowych. Należą one do kategorii tzw. żywności funkcjonalnej, czyli produktów dietetycznych, które dostarczają organizmowi składników odżywczych, energii, służą do zaspokajania specyficznych potrzeb żywieniowych organizmu.
Czym właściwie jest zapach? Najogólniej mówiąc, to właściwość związków chemicznych polegająca na pobudzeniu narządu węchu, a konkretniej nerwów węchowych. Można powiedzieć, że to wrażenie węchowe, które odbieramy, gdyż zadziałał bodziec chemiczny. Dzięki zmysłowi węchu możemy czuć zapachy, które mogą być dla nas przyjemne (nazywane są wtedy aromatami), lub nieprzyjemne (odór, fetor). Węch sprawia, że możemy cieszyć się smakiem.
Rośliny wytwarzają dużą liczbę niskocząsteczkowych związków chemicznych, tzw. metabolitów wtórnych, a wśród nich, obok alkaloidów, barwników, garbników czy steroli – olejki eteryczne. Popularność olejków eterycznych od kilkunastu lat wzrasta. Są wykorzystywane przy produkcji mydeł, balsamów, szamponów czy detergentów. Znajdują zastosowanie w gabinetach odnowy biologicznej, salonach masażu. Wiele osób kieruje się w stronę aromaterapii jako alternatywy bądź uzupełnienia tradycyjnego leczenia lub w celu poprawy samopoczucia.
Skóra, która jest największym organem człowieka, to nie tylko powłoka otaczająca szkielet, mięśnie i narządy. Pełni wiele bardzo istotnych funkcji, a podstawowe z nich to termoregulacja, ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, czucie.
Symetria otacza nas zewsząd. Wystarczy się rozejrzeć, by dostrzec, że symetryczne są zarówno tworzone przez człowieka budowle, pojazdy, jak i będące dziełem natury rośliny, zwierzęta, czy wreszcie ludzie.
Zrozumienie różnorakich procesów biologicznych – fizjologicznych, rozwojowych, ekologicznych – wymaga prowadzenia dokładnych, szczegółowych i powtarzalnych badań naukowych. Niezwykle istotne w tego typu badaniach jest korzystanie z odpowiedniego narzędzia i takim właśnie narzędziem jest organizm modelowy. W zależności od problematyki może być to mikroorganizm, organizm roślinny bądź zwierzęcy (co istotne – organizm inny niż człowiek). Zakłada się, że informacje, dane, teorie otrzymane dzięki wykorzystaniu takiego modelu będą mogły znaleźć zastosowanie do innych, często bardziej złożonych organizmów, głównie do człowieka.