Jak czujemy zapach? – zmysł węchu

Filogenetycznie węch jest jednym z najstarszych zmysłów, najbardziej pierwotnym i niestabilnym. Przez całe wieki nie był doceniany, wręcz umniejszano jego znaczenie. Przełomu dokonali amerykańscy naukowcy Richard Axel i Linda Buck, których badania nad organizacją systemu węchowego i odkrycie receptorów węchowych zostały uhonorowane przyznaniem w 2004 roku Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny.
Węch pozwala wykryć, kodować, rozróżniać tysiące substancji chemicznych mających zapach, tzw. odorantów. Są to substancje lotne, przemieszczające się w powietrzu lub wodzie, mające zdolność pobudzania komórek nerwowych nabłonka węchowego. Związki te mogą wywoływać u nas wrażenia przyjemne i nieprzyjemne. Zapachy związane z jakimikolwiek substancjami składają się z różnych związków chemicznych, niektóre z nich mogą być znaczące, inne nie. Przykładowo zapach róży to około 300 składników, z których głównym jest (-)-cis rose oxide, czyli tlenek różany pachnący „metaliczną różą”, inne to np. cytronellol, beta-damascenone, geraniol, nerol. Ciekawe, że czasem różnica strukturalna w budowie jednego związku chemicznego może powodować zupełnie inny, wyraźny zapach. Przykład – enancjomery karwonu: (R)-(-)-karwon ma zapach mięty, a (S)-(-)-karwon zapach kminku.
 

Jakie funkcje pełni zmysł węchu? 

O tym, jak jest ważny świadczy jego rola. Pośredniczy w przetrwaniu, pozwalając...