0
409
Czym właściwie jest zapach? Najogólniej mówiąc, to właściwość związków chemicznych polegająca na pobudzeniu narządu węchu, a konkretniej nerwów węchowych. Można powiedzieć, że to wrażenie węchowe, które odbieramy, gdyż zadziałał bodziec chemiczny. Dzięki zmysłowi węchu możemy czuć zapachy, które mogą być dla nas przyjemne (nazywane są wtedy aromatami), lub nieprzyjemne (odór, fetor). Węch sprawia, że możemy cieszyć się smakiem.
Filogenetycznie węch jest jednym z najstarszych zmysłów, najbardziej pierwotnym i niestabilnym. Przez całe wieki nie był doceniany, wręcz umniejszano jego znaczenie. Przełomu dokonali amerykańscy naukowcy Richard Axel i Linda Buck, których badania nad organizacją systemu węchowego i odkrycie receptorów węchowych zostały uhonorowane przyznaniem w 2004 roku Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny.
Węch pozwala wykryć, kodować, rozróżniać tysiące substancji chemicznych mających zapach, tzw. odorantów. Są to substancje lotne, przemieszczające się w powietrzu lub wodzie, mające zdolność pobudzania komórek nerwowych nabłonka węchowego. Związki te mogą wywoływać u nas wrażenia przyjemne i nieprzyjemne. Zapachy związane z jakimikolwiek substancjami składają się z różnych związków chemicznych, niektóre z nich mogą być znaczące, inne nie. Przykładowo zapach róży to około 300 składników, z których głównym jest (-)-cis rose oxide, czyli tlenek różany pachnący „metaliczną różą”, inne to np. cytronellol, beta-damascenone, geraniol, nerol. Ciekawe, że czasem różnica strukturalna w budowie jednego związku chemicznego może powodować zupełnie inny, wyraźny zapach. Przykład – enancjomery karwonu: (R)-(-)-karwon ma zapach mięty, a (S)-(-)-karwon zapach kminku.
POLECAMY
Jakie funkcje pełni zmysł węchu?
O tym, jak jest ważny świadczy jego rola. Pośredniczy w przetrwaniu, pozwalając o...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- ...i wiele więcej!
