W budowie roślin nasiennych wyróżniamy szereg adaptacji morfologicznych i anatomicznych, ale ich najważniejszą cechą, odróżniającą tę grupę roślin od mszaków czy paprotników, jest wytwarzanie kwiatów i nasion. Powstanie nowych cech i adaptacji na drodze ewolucji dało przewagę roślinom nasiennym w opanowaniu środowiska lądowego na całym świecie.
Autor: Łukasz Dylewski
Adiunkt w Katedrze Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Wiemy, że interakcje między roślinami a zwierzętami ukształtowały większość sieci ekologicznych na Ziemi. Zarówno antagonistyczne, jak i mutualistyczne interakcje między roślinami a zwierzętami są elementami ewolucyjnej układanki leżącej u podstaw naturalnych systemów. Mają one istotne znaczenie w funkcjonowaniu ekosystemów, wpływając na ekologie ich populacji i przyczyniają się do przetrwania w zmieniającym się środowisku.
W świecie przyrody znane są przypadki podkładania jaj innym gatunkom w celu wychowania ich potomstwa – tzw. pasożytnictwo gniazdowe. I choć znane zachowanie samicy kukułki zwyczajnej stanowi wzorcowy przykład tego zjawiska, również w świecie owadów możemy się go doszukać. Trzmielce, rezygnując ze społecznego życia, są w stanie przejmować gniazda trzmieli. Na świecie występuje 28 gatunków trzmielców i choć charakteryzują się większą budową ciała od trzmieli, trzmielce są kompletnie nieodróżnialne od zwykłych trzmieli. Jedynym znakiem rozpoznawczym jest brak koszyczków na pyłek znajdujących się na odnóżach samic trzmielca.
Trzmiele, choć często mylnie nazywane bąkami, są jednymi z większych gatunków należących do rodzimy pszczołowatych. Ekologia i biologia trzmieli została poznana dopiero w XIX wieku przez Frederica Wiliama Lambarta Sladena. W naszym kraju występuje 29 chronionych prawnie gatunków trzmieli, z których 19 znajduje się na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych. Trzmiele są ważnymi zapylaczami wielu gatunków roślin zarówno użytkowych, jak i dziko żyjących. Intensyfikacja rolnictwa oraz modernizacja gospodarstw rolnych prowadząca do drastycznych zmian w krajobrazie (m.in. utrata wielu naturalnych siedlisk, stosowanie oprysków, uprawy monokulturowe, zmniejszenie liczebności roślin dziko rosnących) spowodowała gwałtowny spadek populacji trzmieli.
To, gdzie żyją organizmy, zależne jest od wielu czynników biotycznych i abiotycznych. Wybór siedliska to zbiór złożonych zachowań, które gatunek rozwinął wśród osobników w populacji w celu zapewnienia ich dostosowania (ang. fitness). Poznanie, jakie elementy środowiska wpływają na wybiórczość siedliskową dokonywaną przez zwierzęta, jest ważnym aspektem pozwalającym lepiej zrozumieć ekologię danego gatunku, ale także niwelować konflikty z człowiekiem.