Dlaczego seks jest potrzebny? Cz. II. Giganci i karły, czyli kilka słów o dymorfizmie płciowym

Ze świata zoologii

Samce i samice danego gatunku mają w większości te same geny. Jednak mimo tych podobieństw obserwujemy czasami wybitne różnice morfologiczne, fizjologiczne i behawioralne pomiędzy płciami (dymorfizm płciowy lub gender dimorphism). 
Dymorfizm płciowy może być związany z zamieszkiwaniem określonych nisz ekologicznych, wynikać z różnic w zachowaniu (np. tych związanych z wyborem partnera do reprodukcji), z różnych kosztów reprodukcji, ról, jakie pełnią samce i samice w tym procesie, lub z kombinacji tych czynników (Butler i Losos, 2002). 

Dymorfizm płciowy u zwierząt 

Karłowate samce i gigantyczne samice 

Niektóre gatunki nie wykazują dymorfizmu płciowego lub występuje on tylko w niewielkim stopniu, podczas gdy u innych obserwujemy ekstremalne jego formy. Ekstremalny dymorfizm płciowy jest widoczny u bezkręgowców, gdzie zwykle samice są dużo większe od samców (fot. 1). U pająków z rodziny Theridiidae (omatnikowate), do których należy m.in. czarna wdowa, wielkość samców może stanowić jedynie 1% wielkości samicy. Karłowate samce stwierdzono jeszcze w innych grupach zwierząt, np. u niewielkich morskich bezkręgowców – lejkogębców (Cycliophora), niektórych mięczaków (Gastropoda), morskich pierścienic (Polychaeta) lub u ryb.

POLECAMY

Strategia żigolaka 

U niektórych gatunków pąkli (Cirripedia: Thoracica) osiadłych, zwykle hermafrodytycznych morskich skorupiaków oraz ryb morskich z rzędu żabnicokształtnych (Lophiiformes), występują karłowate, często pasożytnicze samce (fot. 2). Porównuje się je do żigolaka utrzymywanego przez samicę, która w zamian zyskuje jego spermę (i satysfakcję seksualną). Z uwagi na ich bardzo niewielkie rozmiary samica może utrzymywać nawet kilka samców, ponieważ w niewielkim stopniu uszczuplają jej zasoby. Tego typu koegzystencja występuje w przypadku, gdy samica decyduje się na zysk wynikający z „wyboru” najlepszej spermy (ang. sperm selection) lub wówczas gdy samce są względem siebie tolerancyjne lub tylko w niewielkim stopniu mobilne. Podobnie w kilku rodzinach pasożytniczych skorupiaków widłonogów (podklasa Copepoda) występują karłowate samce, które przyczepiają się do ciała niedojrzałych samic (w sąsiedztwie jej struktur rozrodczych) i tam pozostają aż do jej śmierci. U Rhynchochondria longa (rodzina Chondracanthidae) naliczono aż osiem samców przyczepionych do specjalnych struktur wytwarzany...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów



Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy