Niezwykłe barwy. O barwnikach roślinnych

Laboratorium

Zmysł wzroku możemy zdefiniować jako zdolność do odbierania bodźców wywołanych przez pewien za­k­res promieniowania elektromagnetycznego wraz z czynnościami związanymi z analizą tych bodźców. Pod względem ilości zdobywanych dzięki niemu informacji wzrok jest najważniejszym zmysłem człowieka. Zakres promieniowania o długości w zakresie 400–700 nm, na które jest czuły ludzki wzrok, nazywamy światłem widzialnym. Ma to związek z występowaniem w naszej siatkówce trzech typów fotoreceptorów (poza nieczułymi na barwę pręcikami odpowiedzialnymi za widzenie w warunkach słabego oświetlenia) nazywanych czopkami: czułych na światło niebieskie, czerwone i zielone. Zakres widzenia innych organizmów może być znacząco różny od naszego.

Wśród niektórych kręgowców (ptaki, tropikalne ryby) możemy spotkać bardziej złożone mechanizmy widzenia barw niż u ludzi [1]. Jeśli chodzi o bezkręgowce, to trzeba wspomnieć, że w przeciwieństwie do naszego wzrok pszczół i trzmieli jest wrażliwy na ultrafiolet. Motyle z rodzaju Papillio posiadają sześć typów fotoreceptorów [2]. Ustonogi (Stomatopoda) dysponują natomiast aż 12 różnymi typami fotoreceptorów [3].

POLECAMY

Zdolność do widzenia barw jest przydatna, choćby dlatego, że w przyrodzie barwy występują w dużej obfitości, zarówno w świecie nieożywionym, jak i ożywionym. Pozostawiając tym razem na boku faunę, zajmijmy się zagadnieniem barw w świecie roślin.

Roślinom zawdzięczamy bardzo wiele barwników. Wśród substancji tych możemy wyróżnić chlorofile, antocyjany, karotenoidy, ksantofile i betalainy. Nie można też zapomnieć o pomarańczowej kurkuminie otrzymywanej z kłączy ostryżu długiego (Curcuma longa) i niebieskim indygo pozyskiwanym z liści indygowców (Indigofera) z rodziny bobowatych (Fabaceae).

Szczególnie interesujące cechy mają barwniki z grupy chlorofili i antocyjanów. W warunkach szkolnych możemy z łatwością przeprowadzić proste doświadczenia związane z izolacją tych barwników z materiału roślinnego, a także zaobserwować niektóre z ich ciekawych właściwości.

Zielony czy czerwony?

Chlorofile to grupa organicznych związków chemicznych występujących u roślin, glonów i zdolnych do prowadze...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów



Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy