Wykonanie eksperymentu w ramach pracy na Olimpiadę Biologiczną

Z praktyki szkolnej

Eksperyment jest jedną z podstawowych metod badań w naukach przyrodniczych i jest coraz częściej wykorzystywany w trakcie nauczania biologii w szkole. Jednak zaplanowanie i przeprowadzenie dobrego badania eksperymentalnego na Olimpiadę Biologiczną wymaga uwzględniania także dodatkowych czynników, których zwykle nie bierzemy pod uwagę przy wykonywaniu eksperymentu na lekcjach biologii. 

Chcesz lepiej poznać ten temat? Sprawdź nasz artykuł: Kolorowe eksperymenty naukowe

POLECAMY

Samodzielne wykonywanie badań przez uczniów, w tym także eksperymentów, jest ważną metodą nauczania przedmiotów przyrodniczych w szkołach. Coraz częściej wykonuje się doświadczenia na lekcjach biologii, a pytania dotyczące planowania doświadczeń pojawiają się na arkuszach maturalnych i egzaminach gimnazjalnych. W szkole nacisk kładzie się na umiejętność poprawnego sformułowania problemu badawczego, poprawnego zaplanowania próby doświadczalnej (eksperymentalnej) i próby kontrolnej oraz sformułowania wniosku. Wykonując eksperymenty w czasie lekcji, zwykle wykorzystuje się jeden zestaw składający się z próby doświadczalnej i kontrolnej na całą klasę (jako doświadczenie pokazowe), po jednym na grupę uczniów, a w najlepszym wypadku uczeń samodzielnie przygotowuje taki zestaw. Tego typu podejście jest uwarunkowane potrzebnym czasem na przygotowanie i wykonywanie doświadczenia, dostępnością materiałów i kosztami takich eksperymentów. Poza tym w szkole wykonuje się zwykle eksperymentalne ba­-
dania zjawisk, których wyniki są wysoce powtarzalne, a wynik próby kontrolnej wyraźnie różni się od wyniku próby doświadczalnej. W przypadku eksperymentów naukowych, w których różnica w wynikach pomiędzy próbami doświadczalnymi i kontrolnymi może być niewielka, a zmienność zjawisk duża, takie podejście jest niewłaściwe.    

Nacisk na prawidłowe zaplanowanie badań jest widoczny w formularzach recenzji prac złożonych na Olimpiadę Biologiczną. Wciąż jednak część prac oceniana jest przez recenzentów słabo z uwagi na popełnione błędy w planach i wykonaniu eksperymentów. W przypadku eksperymentów naukowych oraz przeprowadzanych w ramach prac badawczych przygotowywanych na olimpiadę ważne jest uwzględnienie takich czynników, jak: odpowiednia liczba prób doświadczalnych (i kontrolnych!), losowy dobór prób oraz kwestie niezależności pomiarów. Celem niniejszego tekstu jest zwrócenie uwagi na tych kilka ważnych zagadnień dotyczących planowania eksperymentów w biologii. 

Badania pilotażowe

Planując eksperyment, zastanawiamy się, w jaki sposób go wykonamy, jaki sprzęt będzie potrzebny, co i z jaką dokładnością zmierzymy. Przystępując do badań, często musimy rewidować te plany. Okazuje się, że o pewnych zagadnieniach nie pomyśleliśmy albo nasze możliwości są inne niż początkowo nam się wydawało. Może to w konsekwencji uniemożliwić przeprowadzenie eksperymentu lub też po wykonaniu większości prac okaże się, że nie jesteśmy w stanie zebrać wyników. Żeby ograniczyć niebezpieczeństwo takich nieprzyjemnych dla badacza sytuacji,...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów



Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań czasopisma "Biologia w Szkole"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy