Byle za długo nie zwlekać, czyli jak radzić sobie z prokrastynacją

Prokrastynacja to termin rozpowszechniony przez Timothy’ego Pychyla, kanadyjskiego psychologa i badacza tego zjawiska. Oznacza ona silną tendencję, aby odwlekać w czasie lub przekładać realizację ważnych, pilnych, wcześniej zaplanowanych działań. Takie opóźnianie nie tylko nie ma racjonalnego uzasadnienia, ale dodatkowo dzieje się mimo pełnej świadomości jego negatywnych skutków – permanentnego stresu, wszechobecnego napięcia emocjonalnego, dyskomfortu robienia wszystkiego na ostatnią chwilę, pogorszenia skuteczności działania, obniżenia jakości efektów pracy, mniejszego zadowolenia z siebie, utraty różnych życiowych możliwości, zahamowania rozwoju osobistego.

Prokrastynacja jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Według szacunków, opartych na arkuszach samoobserwacji, problem prokrastynacji dotyczy nawet ok. 20% populacji. Takie osoby mają bardzo duże trudności z zabraniem się do pracy. Wykonanie ważnych zadań odkładają na później, a czas, którym dysponują, poświęcają na zajęcia nieważne i często niepotrzebne. To wszystko sprawia, że żyją w nieustannym stresie i „niedoczasie”. Mają poczucie winy, wyrzuty sumienia i męczą się z powodu swojego zachowania.

Zwykłe lenistwo?

Choć prokrastynacja to termin spopularyzowany na przestrzeni ostatnich blisko 20 lat, w dalszym ciągu obecne jest przekonanie, że to wymówka albo naukowa nazwa lenistwa czy też słabej woli. Wiele osób do końca nie wierzy, że istnieje naprawdę i stanowi bardzo poważną niedogodność. Badacze traktują ją jako problem o charakterze zaburzenia lub jeden z symptomów czy powikłań różnych trudności psychicznych, np. dystymii, depresji, ADHD, zaburzeń lękowych, zaburzeń osobowości. Dlaczego uznają ją za zaburzenie? Ponieważ ma patologiczne skutki i przebieg – schemat jest powtarzalny, a sam proces upośledza życie osoby, u której jest obecna. Wiążą ją również z działaniem dwóch struktur w naszym ośrodkowym układzie nerwowym – korą przedczołową i układem limbicznym. Układ limbiczny odpowiada