Plastikowa epidemia

Słuchajcie tego, co mówią dzieci, i działajcie” – takie przesłanie usłyszeli uczestnicy uroczystości wręczenia międzynarodowych pokojowych nagród dla dzieci w 2019 r. (ang. International Children’s Peace Prize). Młoda aktywistka Greta Thunberg zdobyła tę nagrodę za swoją działalność na rzecz ochrony klimatu. Obserwując wzrastającą falę zainteresowań młodych ludzi ochroną naszej planety, chcielibyśmy mocno wierzyć, że słowa Davida Attenbo­rough o tym, że „zanieczyszczanie planety będzie wkrótce wywoływać tyle samo wstrętu co ludzkie niewolnictwo” – okażą się zbawienną prawdą. 
Plastikowy kryzys jest równie groźny jak kryzys klimatyczny. W latach sześćdziesiątych ilość plastiku nie przekraczała 1% wszystkich śmieci produkowanych w miastach. Od roku 1975, kiedy pojawiły się pierwsze raporty o zaśmiecaniu oceanów, ilość śmieci wzrosła o 620%. Jednak najgorsze jeszcze przed nami. Ocenia się, że do 2100 r. nie osiągniemy jeszcze szczytu naszych możliwości, jeśli chodzi o ilość wyprodukowanych plastikowych śmieci (Hoornweg i in., 2013). 

Czy plastik jest toksyczny? 

Plastik jest materiałem toksycznym na etapie jego produkcji, wykorzystywania i spalania. Historia plastiku zaczyna się od ropy naftowej, z której jest wytwarzany. Ropa to złożona mieszanina składająca się głównie z węglowodorów; jest bogata w węgiel (83%–88%) tworzący polimery zbudowane z monomerów. Polietylen – najbardziej rozpowszechniony rodzaj plastiku zbudowany jest z monomerów składających się z jednego atomu węgla i dwóch atomów wodoru. Monomery łączone są w powtarzające się jednostki tworzące szkielet większości plastików. Do tych długich łańcuchów zwanych polimerami dodawane są różnego typu dodatki, na przykład stabilizatory, barwniki i inne komponenty. Chociaż polimer sam w sobie nie jest toksyczny dla środowiska, szkodliwe są niezbyt mocno z nim związane dodatkowe komponenty. Te toksyny uwalniane z czasem do środowiska zawierają cynk, miedź, ołów oraz inne substancje na przykład karcynogenny DEHP lub formaldehydy. Plastik dostaje się również bezpośrednio do naszych ciał z plastikowych opakowań. Jednym z komponentów używanych do produkcji opakowań jest bisfenol (BPA). W ostatnich latach został on zakazany w produkcji plastikowych produktów dla dzieci (np. butelek), ale w dalszym ciągu używany jest przy wytwarzaniu innych opakowań. Środek ten wywołuje nowotwory, choroby serca, astmę, impotencję oraz wpływa na nasz układ hormonalny; jest też szkodliwy dla środowiska. Przy produkcji plastiku dostaje się do na...